نوجوان برای درک عاشورا نیاز به تصویر دارد/ «ناسور» یک روضه بود

داریوش دالوند تهیه‌کننده انیمیشن که تجربه ساخت «ناسور» به کارگردانی کیانوش دالوند را با موضوع عاشورا در کارنامه خود دارد، درباره تجربه تولید این اثر گفت: در واقع تولید «ناسور» به عنوان ادای یک نذر برای من بود، کاری که احساس کردم که حداقل وظیفه من است و از روی عشق و علاقه و صرف نظر از اینکه چه تمایلات دیگری دارم یا نه، این پروژه را تولید کردم. پیش از هر چیز باید بگویم برای ساخت این انیمیشن از هیچ نهادی پولی نخواستم و تنها مجموعه «آریا انیمیشن» که خودم یکی از مدیران آن هستم، هزینه تولید آن را پرداخت کرد و هیچ نهادی پولی برای تولید این پروژه هزینه نکرد. مساله این است که یک اثر با این حد از اثرگذاری و کیفیت تولید شد اما دولت، ارگان‌های غیردولتی، شبه دولتی، بخش‌های زیرمجموعه حوزه، زیرمجموعه ارگان‌های نظامی و فرهنگی در زمان اکران از «ناسور» حمایت نکردند.

وی با اشاره به اینکه حتی یک بیلبورد تبلیغاتی هنگام اکران برای این انیمیشن در نظر گرفته نشد، بیان کرد: تنها حمایتی که در طول اکران از این انیمیشن شد، همراهی دکتر علی عسگری رئیس سازمان صداوسیما بود که در جریان جشنواره «پیرغلامان بندرعباس» با بخش‌هایی از این انیمیشن آشنا و همین مساله سبب شد تا حمایت قابل قبولی از این پروژه داشته باشد و تیزرهایی از «ناسور» را در تلویزیون پخش کرد، هرچند این مساله اتفاق خوبی بود، اما با توجه به اینکه مخاطب رسانه ملی افت کرده است، بازهم نیازمند تبلیغات مکملی مانند نصب بیلبورد بودیم که شهرداری حمایتی از آن نکرد، همچنین واحدهای فرهنگی بسیج که بیلبوردهای خوبی در اختیار داشتند نیز از اکران این فیلم حمایت نکردند.

این تهیه‌کننده انیمیشن ادامه داد: تمام این تجربه‌ها سبب شد تا به این نتیجه برسم، قبل از اینکه هزینه تولید را کنار بگذارم، باید هزینه‌های تبلیغات را هم کنار می‌گذاشتم. معتقدم اگر فیلمسازان می‌خواهند در این حوزه وارد شوند و خودشان بخواهند به صورت شخصی کار کنند به خاطر داشته باشند که هم زمان هزینه تولید و اکران را آماده کنند. مبادا دوستان فکر کنند که دولت به آنها می‌گوید دست شما درد نکند که چنین پروژه‌ای را تولید کرده‌اید.

دولت از هنر حمایت نمی‌کند

وی در جواب اینکه متاسفانه این ضعف در حمایت از آثار مذهبی گریبانگیر آثار سینمایی و انیمیشن شده است، توضیح داد: به عنوان یک تهیه کننده و سرمایه گذار نه از دولت سرمایه و نه حمایتی برای تولید خواستم، تنها درخواستم این بود که هنگام اکران از «ناسور» حمایت کنند و بیشتر از اینکه به دنبال منافع مادی باشم، به دنبال دیده شدن این کار بودم. برای «ناسور» توانستم تاییدیه چند ارگان مذهبی را دریافت کنم، حتی موفق به اکران این فیلم شدم، اما اکران این انیمیشن مورد هیچ حمایتی قرار نگرفت و متاسفم برای اینکه چنین اثری با این کیفیت ساخته شد و از دید بچه‌های ایران نادیده ماند.

دالوند در پاسخ به اینکه بارها شاهد این هستیم که مدیران دولتی از اهمیت تولیداتی با موضوع عاشورا می‌گویند، اما معمولاً پای تولید که میان می‌آید، عملاً کاری در این زمینه صورت نمی‌گیرد، گفت: متاسفانه باید بگویم اگر واقعاً حمایتی در این زمینه وجود داشت سینمای ایران به اندازه کافی فیلمسازان باکیفیت و با سوادی دارد که بتوانند رسالت روز خود را ایفا کنند. نمونه این مساله نیز انیمیشن «ناسور» بود که شخصاً آن را تجربه کردم. تاکید می‌کنم این انیمیشن بدون کوچک‌ترین حمایتی و آن هم با هزینه‌ای کمرشکن و البته با کیفیت مناسب و دریافت تاییدیه از حوزه علمیه، مورد حمایت هیچ ارگانی آن هم در زمان اکران قرار نگرفت. فکر می‌کنم یکی از دلایلی که از این انیمیشن حمایت نشد این است که بخش‌های دولتی، شبه دولتی، غیردولتی، فرهنگی، نظامی و …، هیچ حمایت ریالی هنگام تولید از این انیمیشن نکرده بودند، به عبارتی این انیمیشن و موفقیت آن جزو رزومه آنها قرار نمی‌گرفت. به نظر من همین مساله باعث شد تا اولویت حمایت در زمان اکران را به تولیداتی بدهند که روی آن سرمایه گذاری کرده بودند و حالا باید هنگام اکران از آن حمایت می‌کردند.

هنگام تولید «ناسور» به این نتیجه رسیده بودم که منبر دیگر پاسخگوی نیاز نسل نوجوان و کودک ما نیست، این نسل دیگر نمی‌تواند پای منبر بنشیند چرا که حوصله‌اش سر می‌رود، به همین دلیل کودکان و نوجوانان ما برای درک واقعه عاشورا نیاز به تصویر دارد و همین نیاز سبب شد تا بخواهم «ناسور» را بسازموی ادامه داد: به خاطر دارم به مجموعه شهرداری وقت گفتم که شما در ماه‌های محرم و صفر تعداد زیادی بیلبورد یا لایت باکس را به نمادهای گرافیکی از محرم و واقعه عاشورا اختصاص می‌دهید، حالا که تمام فریم‌های این انیمیشن تبدیل به عکس‌های باکیفیت شده است، خوب است که از این عکس‌ها در سطح شهر استفاده کنید و دیگر پول گرافیست ندهید، حتی از این پیشنهاد هم حمایت نکردند، در صورتی که گفته بودم هزینه چاپ را هم خودم پرداخت می‌کنم.

هیچ گاه به نبوغ فرماندهی امام حسین (ع) پرداخته نشده است

وی در پاسخ به این پرسش که در جامعه امروزی ما برای تولید آثاری با موضوع عاشورا به خصوص در حوزه انیمیشن چه اندازه نیاز احساس می‌شود، توضیح داد: زمانی متوجه شدم که بخش‌هایی از فضایی که برای واقعه عاشورا ترسیم می‌شود، در حال خرافه زایی است و بخش‌هایی نیز توسط تاریخ به درستی بازگو نشده است. به عنوان مثال به نبوغ نظامی و فرماندهی جنگی امام حسین (ع) در واقعه عاشورا پرداخته نمی‌شود، در بخش‌هایی که اباعبدالله احساس می‌کرد اردوگاه آب نیاز دارد، به هیچ عنوان درخواست آب نمی‌کرد، بلکه فرمانده ارتش خود حضرت ابوالفضل (ع) را برای گرفتن آب می‌فرستاد، این نبوده است که امام برای آب التماس کند. این واقعه برای چه باید اینقدر زمان ببرد، مگر به شهادت رساندن این تعداد کم برای لشکری به این بزرگی سخت بوده است؟ هیچ گاه به این مطالب اشاره نشده است، در واقع چنین مسائلی اصل مطلب است که یک فرد تا چه اندازه می‌تواند نبوغ نظامی داشته باشد که بتواند این جنگ را طولانی کند، چرا به این مساله اشاره نمی‌شود که اصلاً چرا این جنگ باید اینقدر طولانی شود و فلسفه اخلاقی آن چیست، در واقع این مدت زمان سبب شد تا تمام طوایف اطراف ببینند، بشنوند و راوی این اتفاق باشند، برای اینکه در اردوگاه دشمن گفتگو راه بیفتد گفتگویی که منجر به شک شود. تمام این اتفاقات با یک هوشمندی و فرماندهی اتفاق افتاده که هیچگاه دیده نشده است.

دالوند گفت: متاسفانه به چنین مسائلی در هیچ روضه‌ای پرداخته نمی‌شود. معتقدم «ناسور» روضه‌ای بود که در پخش‌های تلویزیونی مخاطبان بسیاری را پای منبر خود نشاند و به مدرن ترین شیوه فلسفه عاشورا را باز کند. در واقع هنگام تولید «ناسور» به این نتیجه رسیده بودم که منبر دیگر پاسخگوی نیاز نسل نوجوان و کودک ما نیست، این نسل دیگر نمی‌تواند پای منبر بنشیند چرا که حوصله‌اش سر می‌رود، به همین دلیل کودکان و نوجوانان ما برای درک واقعه عاشورا نیاز به تصویر دارد و همین نیاز سبب شد تا بخواهم «ناسور» را بسازم. خوشبختانه ما این پروژه را به پایان رساندیم و تمام تلاش خود را برای اکران این انیمیشن انجام دادیم.

انیمیشن نیاز به حمایت مداوم دارد

وی در جواب این سوال که اگر شرایط مناسب فراهم شود باز هم اثر یا مجموعه‌ای با مضامین مذهبی تولید می‌کنید؟ بیان کرد: خیال داشتم برای چهارده معصوم (ع) پروژه‌ای را تولید کنم، در واقع برای «ناسور» از مدل گرافیکی استفاده کردیم که به نوعی محدودیت‌های کار در رابطه با معصوم (ع) را زیرپا گذاشتیم، تصمیم داشتیم این مدل را برای سایر معصومین (ع) نیز استفاده کنیم، اما با تجربه‌ای که با «ناسور» داشتیم ترجیح دادیم که فرار را بر قرار ترجیح دهیم.

این تهیه کننده انیمیشن در پاسخ به این سوال که از نظر شما مدیران دولتی در شرایط فعلی و با توجه به اهمیت تربیت مذهبی نسل جدید با استفاده از هنر، چه برنامه‌ای برای حمایت از تولید آثار هنری باید داشته باشند، توضیح داد: همیشه تاکید کرده‌ام اگر قرار است از هر صنعت و هنری حمایت شود، این حمایت باید یک روال مشخص، مداوم و بدون نوسان داشته باشد، تصور کنید امسال مصوبه‌ای تایید می‌شود که برای حوزه انیمیشن ۵۰ میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شود، آن وقت این بودجه در سال‌های بعد کم یا کلاً حذف می‌شود، این گونه حمایت‌ها بیشتر به انیمیشن آسیب می‌زند، در چنین شرایطی نیروهای بسیاری به دلیل بودجه تزریق شده وارد این صنعت می‌شوند اما سال‌های بعد به دلیل قطع شدن بودجه مورد نظر، تمام این نیروها بیکار می‌شوند که همین مساله باعث ایجاد تنش و آسیب به افراد و در نهایت نزول بیشتر انیمیشن می‌شود. به همین دلیل پیش از هر چیز باید دید می‌توان یک بودجه یک نواخت جدا از اینکه چه کسی رییس جمهور، وزیر، رییس سازمان صدا و سیما است، برای مثلاً حوزه انیمیشن در نظر گرفته شود و تحت تاثیر هیچ مدیری نباشد.

دالوند در پایان گفت: مساله بعدی این است که انیمیشن ایران پیش از هر چیز نیازمند حمایت لوجستیکی است، انیماتورهای ما به خوبی می‌دانند چگونه انیمیشن بسازند، ما نیاز داریم که انیمیشن‌هایی که تولید می‌شود چه در داخل و چه در خارج از کشور به خوبی دیده و خریده شود، باید کاری کنیم که این تولیدات توسط کشورهای دیگر خریداری شود، به عنوان مثال «ناسور» می‌توانست در ۵۰ کشور نمایش داده شود، اما چنین حمایت‌هایی صورت نگرفته است. در واقع فرهنگ طی ۲ دهه گذشته اولویت نبوده و به حاشیه رفته است، به همین دلیل زیرمجموعه‌های فرهنگی آسیب دیده‌اند. اگر دولت نمی‌تواند حمایت دائم از انیمیشن داشته باشد، بهتر است این حمایت را تا زمانی که بتواند به صورت مداوم آن را انجام دهد، شروع نکند.