«نام» با معانی پسندیده، در هویت و شخصیت فرد تأثیرگذار خواهد بود

از جمله حقوقی که نوزاد تازه متولد شده برعهده پدر و مادرش دارد، انتخاب نام شایسته و نیکو است، نام نیکو، بهترین هدیه‌ای است که هر نوزاد در روزهای اوّل زندگی دریافت می‌کند و همواره در شخصّیت فردی و اجتماعی‌اش مؤثر است. طاهر قلی زاده در یادداشتی اختصاصی به بیان اهمیت تربیت فرزندان از دیدگاه آیات و روایات پرداخت.متن این یادداشت را باهم می‌خوانیم:

با توجه به زندگی اجتماعی انسان‌ها و مواجهه با افراد مختلف و وسایل متنوع، یکی از وسایل ارتباطی را اسامی و نام‌هایی باید دانست که بر روی افراد و یا اشیا گذاشته می‌شود تا به واسطه آن شناساندن و شناختن فراهم شود.

این نام‌ها به دلیل نقشی که دارند، باعث تأثیرگذاری و تأثیرپذیری قابل توجهی در عرصه اجتماعی محسوب می‌شوند؛ به‌طوری که صاحبان نام‌های خوب و زیبا و با مفاهیم عالی و متناسب، همواره از مقبولیت بیشتری در اجتماع برخوردار هستند و برعکس، افرادی که نام‌های نامناسب دارند، دچار نوعی حقارت شده و همواره از آن رنج می‌برند و در زندگی خود بعضاً با واکنش‌های نامطلوبی مواجه خواهند شد که مطلوبشان نیست لذا یکی از مظاهر زیبایی را نام خوب و زیبا می‌توان دانست.

از همین رو در مبانی دینی شاهد آن هستیم که بسیار بر این مطلب تاکید و یکی از حقوق فرزند بر والدین، بحث نامگذاری معرفی شده است چنانکه در روایتی نقل شده فردی خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسید و عرض کرد: ای پیامبر خدا! حق این فرزند بر من چیست؟ حضرت فرمود: «تُحسِنُ اسمَهُ و أدَبَهُ، وَضَعهُ مَوضِعاً حَسَناً» یعنی از حقوق فرزند بر تو این است که نام او و تربیت او را نیکو گردانی و او را در جایگاه نیکویی قرار دهی.

اهمیت این نامگذاری تا جایی است که در مضامین روایی سفارش شده والدین، پیش از آنکه فرزند پا به دنیا بگذارد، نامی را برای او انتخاب کنند و حتی اگر نمی‌دانند دختر است یا پسر، او را به نام‌هایی که برای هر دو جنس مناسب است بنامند؛ زیرا فرزندان سقط شده نیز در روز قیامت، به پدر خود اعتراض خواهند کرد که چرا برای من نامی انتخاب نکردی!

در کنار این مباحث آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد ابعاد فرهنگی و اجتماعی نام‌ها می‌باشد چراکه هر نام، پرچمی برای نوع تفکر و سبک‌زندگی خانواده و محیط پیرامونی آن و دارای اثرات متعدد می‌باشد.

استاد قرائتی در خاطره‌ای پیرامون نامگذاری فرزندان می‌گوید: «مدتی در زیمباوه آفریقا بودم. علی‌رغم مسلمانان زیاد در آنجا، فقط یک زن و شوهر شیعه بودند. آدرس گرفتم و آنها را پیدا کردم. به آنها گفتم: «شما یک زن و شوهر شیعه در یک کشور غریب چه می‌کنید؟ اسم بچه‌هایتان چیست؟». گفتند: «صادق، باقر و کاظم». گفتم: «بارک‌الله». آنها در آفریقا اسم امام را زنده می‌کنند، اما متأسفانه بعضی شیعه‌ها اسم فرزندشان را میلیانی می‌گذارند، اسم یک نوع تیغ در آفریقا. آنها در آفریقا اسم ائمه: را بر فرزندان‌شان می‌گذارند، اینجا نام تیغ‌های سرزمین آفریقا را برای فرزندشان انتخاب می‌کنند!»

و یا در سویی دیگر شاهد این هستیم افرادی با انتخاب نام‌هایی عجیب برای فرزندشان که حتی تلفظ آن اسم به سختی ممکن است، و برداشت‌های بدی از سوی سایر افراد و بالخصوص هم‌سن‌وسال‌های کودک نسبت به آن نام صورت می‌گیرد، ناخواسته اسباب تحقیر فرزندشان را فراهم می‌آورند.

این حقیقت قابل انکار نیست که نام ساده و متداول اما با معانی پسندیده، در هویت و شخصیت فرد تأثیرگذار خواهد بود چنانکه وقتی سیدالشهدا (علیه السلام) بر بالین حر بن یزید ریاحی حاضر شد، نام او را مورد توجه قرار داد و فرمود: «بخٍّ بخٍّ لک یا حُر! اَنت حر کما سُمّیتَ فی الدنیا والاخره والله ما اخطَئَت امّک ای سَمَّتک حُرّاً یعنی مبارک باد بر تو ای حر! تو در دنیا و آخرت آزاده‌ای، چنان‌که آزاده نامیده شدی، و به خدا قسم مادرت اشتباه نکرده که نام تو را حر گذاشت».

لذا از آنجا که فرزندان، بر اساس روایات متعدد، قابلیت باقیات الصالحات بودن را می‌توانند برای والدین خود داشته باشند، افرادی موفق خواهند بود که با نامگذاری صحیح و حساب شده، زمینه حرکت رو به رشد را برای فرزندان‌شان فراهم آورند.