حمایت وزارت علوم از تحقیقات علوم انسانی

پیمان صالحی در نشست تحلیل چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فارابی که با حضور شماری از داوران این دوره از جشنواره برگزار شد، افزود: یکی از موضوعات اساسی در حوزه پژوهش و فناوری داوری است و حتی در بسیاری موارد موجب بروز اختلاف می‌شود.

وی در این نشست که در سالن فارابی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی برگزار شد، افزود: کار اجرایی در حوزه پژوهش و فناوری باعث شد پی ببرم توجه به مسائل علوم انسانی و اجتماعی بسیار مهم است، بنابراین یکی از اولویت‌های معاونت پژوهشی وزارت علوم، توجه و اولویت بخشی به علوم انسانی و اثربخشی این تحقیقات بوده است.

معاون وزیر علوم به بیانات رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: ایشان در سیاست‌های ابلاغی علوم و فناوری بر تحول و ارتقای علوم انسانی با کمک تقویت جایگاه و اصلاح و بازنگری در متون این علوم تأکید کردند.

صالحی درمورد اثربخشی جهانی علم ایران اظهار داشت: ایران در حوزه تولید محتوا در رشته‌های مختلف موفقیت نسبی داشته است و طی ۲۰ سال از رتبه ۵۳ تولید علم در دنیا به رتبه ۱۵ دنیا رسیده‌ایم. امروز با حدود ۷۸ هزار مقاله رتبه ۱۵ در پایگاه استنادی اسکوپوس و با حدود ۵۴ هزار مقاله رتبه هفدهم را در وب او ساینس داریم.

وی با تأکید بر اهمیت علم سنجی یادآور شد: اینکه راجع به نمایه‌های بین‌المللی صحبت و آمارهای این پایگاه‌ها را نقل می‌کنیم، به معنای علاقه داشتن به پایگاه‌های نمایه خارجی نیست؛ بلکه اهمیت دادن به دیده شدن مقالات است زیرا دانشمندان جهانی برای اطلاع از مقالات علمی به این پایگاه‌ها مراجعه می‌کنند. پایگاه استنادی جهان اسلام را نیز در دو سال قبل تقویت کردیم تا کشورهای جهان اسلام هم پایگاه نمایه‌ای برای خود داشته باشند.

استاد دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: با وجود دستاوردهای خوب در زمینه‌های مختلف علمی، در بعضی از حوزه‌ها مانند هنر و علوم انسانی رتبه‌های خوبی نداریم و رتبه ایران از جهت تعداد مقالات در این حوزه ۴۴ است. اما جنس علوم انسانی و اسلامی تفاوت جدی دارد و به اشکال متفاوتی بیان شده و فهمیده می‌شود.

صالحی گفت: از منظر علم سنجی، در حوزه علوم انسانی اثربخش نبوده‌ایم و کمترین میزان اثربخشی، را داشته‌ایم. برای نمونه در حوزه‌ای مانند مهدویت کمترین مقاله و اثربخشی را داشته‌ایم، ولی دانشمندان کشورهای دیگر مقالات بیشتری در این زمینه تولید کرده‌اند که به فرهنگ ما مربوط است.

وی به تعداد مجلات تأیید شده وزارت علوم اشاره کرد و افزود: هزار و ۴۹۰ عنوان مجلات تأیید شده داخلی داریم که ۸۲۷ مجله در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است و سیاست ما این است که مجلات را در سطح بین‌المللی نمایه کنیم تا هم زبان فارسی در سطح جهانی مطرح شود و هم مجلات و مقالات ایران وارد شود.

دبیر کل شورای عالی عتف یادآور شد: امروز ۳۶۴ مجله در اسکوپوس نمایه شده است و باید سهم علوم انسانی افزایش یابد، برای تحقق این هدف مرتب در دانشگاه‌ها برای مدیران مجلات آموزش داریم.

صالحی ادامه داد: پیش نیاز برای ورود به پایگاه‌های نمایه‌سازی وب او ساینس و اسکوپوس ورود به پایگاه دوآج/ DOAJ راهنمای مجلات دسترسی باز است که تا کنون ۱۰ میلیون مقاله از ۸۰ زبان در جهان در آن نمایه شده است، ۸۳۳ مجله از ایران وارد دوآج شده و در سال ۲۰۲۳، ۱۲۴ مجله از ایران در دوآج نمایه شده است. هدف‌گذاری ما در دو سال آینده گذشتن از مرز ۳۰۰ عنوان مجله در دوآج است. ایران کشور هفتم در این پایگاه است و زبان فارسی رتبه نهم را دارد. در این پایگاه ۴۴۳ مجله فارسی و ۴۴۳ مجله انگلیسی از ایران نمایه شده و بیشتر مجلات فارسی علوم انسانی است.

وی تأکید کرد: اگر بخواهیم اثربخشی در زمینه وضعیت کنونی علوم انسانی در سطح جهانی داشته باشیم، باید نهضتی را در کشور راه بیاندازیم تا این مقالات به زبان انگلیسی در مجلات معتبر چاپ و در نمایه‌های متنوع نمایه شوند.

معاون پژوهشی وزارت علوم تصریح کرد: با وجود پیگیری‌های زیاد در دو سال گذشته متوجه شدم، احساس هم افزایی و تجمیع میان پژوهشگاه و نهادهای مرتبط حوزه علوم انسانی وجود ندارد. اما باید از افتراق دوری کنیم و به سمت تجمیع به کمک بزرگان علوم انسانی برویم، به سمت وحدت در رشته‌های مختلف فلسفه، ادبیات، جامعه‌شناسی و غیره پیش برویم تا بتوانیم بیشتر اثر بگذاریم.