ویراست جدید«نفت و قدرت سیاسی» منتشر شد/رابطه دموکراسی و طلای سیاه

کتاب «نفت و قدرت سیاسی؛ ظهور و افول دموکراسی کربنی» نوشته تیموتی میچل به‌تازگی با ترجمه شهریار خوّاجیان توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این کتاب سال ۲۰۱۳ توسط انتشارات ورسو منتشر و ترجمه فارسی‌اش نیز سال ۱۳۹۵ با عنوان «دموکراسی کربنی» توسط همین‌ناشر چاپ شده بود.

تیموتی میچل نویسنده این‌کتاب، کارشناس مسائل سیاسی، متولد ۱۹۵۵ و انگلیسی است. او می‌گوید بی‌اعتنایی به اسباب و تجهیزات تولید نفت یک مفهوم مبنایی دموکراسی است. این مفهوم شامل حال یک کارشناس آمریکایی دموکراسی نیز می شد که ۹ ماه پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ به جنوب عراق فرستاد شد تا درباره «ظرفیت سازی» برای ایجاد دموکراسی با اعضای یک شورای ایالتی بحث و گفتگو کند. وی در حالی که اسلایدهای پاورپوینت ساختار اداری طراحی شده آمریکایی ها را نمایش می داد، خطاب به اعضای شورا گفت: به دموکراسی جدید خود خوش آمدید! اما دو تن از اعضای شورا برخاسته و در حینی که می گفتند «شما را پیش تر در کامبوج، روسیه و نیجریه هم دیده ایم» از جلسه بیرون رفتند.

میچل درباره نگارش کتاب پیش‌رو می‌گوید: نوشتن کتاب را به این دلیل آغاز کردم که می‌خواستم درک بهتری از رابطه بین دموکراسی و نفت داشته باشم. ابتدا، مانند هر شخص دیگری به نفت و دموکراسی به مثابه دو موضوع جداگانه می‌اندیشیدم و می‌خواستم درک بهتری از چرایی بد بودن یکی برای دیگری پیدا کنم. اما پس از پیگیری نحوه شکل‌گیری صنعت نفت در خاورمیانه، و یافتن راه‌های اکتشاف نفت، ساخت خط لوله و پایانه ها، تبدیل نفت به اشکالی از انرژی گرمایی و ترابری، تبدیل درآمد حاصل از این فرایندها به سود و جستجوی راه‌هایی برای گردش و مدیریت جریان پول به طور فزاینده ای برایم آشکار شد که انرژی فسیلی و سیاست‌های دموکراتیک مدرن به شکل پیچیده‌ای در هم تنیده‌اند.

تیموتی میچل می‌گوید تا جایی که می‌داند دلیل معتبری حاکی از وجود نوعی فرهنگ مدنی _ نگرش‌های مبتنی بر اعتماد، بردباری، احترام متقابل و دیگر ارزش‌های لیبرالی _ تسهیل کننده ظهور دموکراسی وجود ندارد.

نفت و قدرت سیاسی؛ ظهور و افول دموکراسی کربنی با همان‌کتاب «دموکراسی کربنی» ۸ فصل اصلی دارد که به ترتیب عبارت اند از: «ماشین دموکراسی»، «جایزه سرزمین پریان»، «رضایت حکومت شوندگان»، «سازوکارهای حسن نیت»، «اقتصاد سوخت»، «خرابکاری»، «بحرانی که هرگز روی نداد»، و «مک جهاد».

پس از این بخش‌ها نیز قسمت «جمع بندی: دیگر به نفت اتکا نکنید» و پی گفتاری بر چاپ دوم کتاب درج شده‌اند.

در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:

در حالی که کشورها از جهان کشاورزی قرن هجدهم به زندگی شهری هرچه صنعتی‌تر در قرن نوزدهم گام می‌گذاشتند، عبارت «اقتصاد سیاسی» کماکان به مدیریت یا اداره نظام سیاسی اطلاق می‌شد، حتی اگر نویسندگان درباره لزوم اشکال جدید دولتمداری مجادله می‌کردند. فردریک لیست، روزنامه‌نگار آلمانی_آمریکایی، که کتاب نظام ملی اقتصاد سیاسی وی (۱۸۶۵) گاه نوعی بررسی زودرس «اقتصاد ملی» در معنای قرن بیستمی آن خوانده می‌شد، در این‌باره می‌نوشت. لیست با تعمیم بحث‌های آمریکایی درباره نیاز به سیاست‌های دولتی برای تشویق و حمایت از توسعه صنعت، «اقتصاد مالی کشور» را که «به تجمیع، استفاده و اداره امکانات مادی یک‌دولت»‌ اشاره می‌کرد، در مقابل «اقتصاد مردم» قرار داد که به «نهادها، مقررات، قوانین و شرایط حاکم بر وضعیت اقتصادی شهروندان» اشاره می‌کرد. اصطلاح «اقتصاد» به معنای اشکال‌ اداره، مقررات، قانون و شرایط اجتماعی‌ای بود که فرایندهای مربوط به امور دولتی را تعریف می‌کرد.

این‌کتاب با۴۴۸ صفحه، شمارگان ۶۶۰ نسخه و قیمت ۲۵۰ هزار تومان منتشر شده است.